Fakty i mity na temat zaburzeń psychicznych

Zaburzenia psychiczne w pewien sposób dotykają nas wszystkich. Może nie wszystkich osobiście ale podejrzewam, że w jakimś momencie naszego życia większość z nas prawdopodobnie spotkała kogoś, kto doświadczył kiedyś problemu natury psychicznej. Pomimo tego, że organizowane są różego typu kampanie społeczne, wciąż istnieje wiele szkodliwych postaw i przekonań wobec zaburzeń psychicznych, które niepotrzebnie podsycają stygmatyzację i dyskryminację osób zmagających się z takim zaburzeniem. Stygmatyzacja i mity o zaburzeniach, jak i chorobach psychicznych powodują, że ludzie nie szukają pomocy, nawet wśród najbliższych, z obawy o ośmieszenie się i bycie uznanym za słabeusza. Wiadomym jest, że ma to bardzo często opłakane skutki.

Czas więc spojrzeć na fakty i przeciwstawić je mitom i bajkom o zaburzeniach psychicznych, powielanych przez ludzi.

Mit #1.

Mnie choroby psychiczne nie dotyczą.

Dlaczego nie należy mówić, że zaburzenia natury psychicznej nas nie dotyczą? I dlaczego jest to mit największy z całej listy. Głównie dlatego, że każdy jest w jakimś stopniu podatny na problemy ze zdrowiem psychicznym. Dotyczy to osób bez względu na wiek, wykształcenie, dochody czy kulturę. Fakt jest taki, że choroby i zaburzenia natury psychicznej są bardziej powszechne niż mogłoby się nam wydawać. 
Na podstawie badania EZOP (pierwsze w Polsce badanie stanu zdrowia psychicznego Polaków) stwierdzono, że w pewnym momencie życia, jedna na 4 osoby w Polsce doświadczy problemów ze zdrowiem psychicznym. Do najczęstszych należą te zaburzenia związane z nadużywaniem substancji, w tym alkoholu. Dotyczą one ponad 3 milionów Polaków, z czego uzależnionych jest około 700 tysięcy osób w wieku produkcyjnym.  Z kolei na zaburzenia nerwicowe cierpi w Polsce 2,5 mln osób, a na zaburzenia nastroju, w tym depresję, blisko 1 milion ludzi.  
Fakt jest więc taki, że jedna na cztery osoby w Polsce boryka się z jakimiś problemami natury psychicznej. Oznacza to, że z wieloma z nich spotykamy się na co dzień nawet o tym nie wiedząc. Warto jest również zwrócić uwagę na to, że zdrowie psychiczne, podobnie do zdrowia fizycznego, zmienia się z dnia na dzień. Codziennie bowiem oddziałuje na nas tysiące czynników, które wpływają na stan naszych emocji i odporność psychiczną, w tym na to, jak radzimy sobie z przeciwnościami losu i stresem. Dzisiaj jesteś uśmiechniętą, pełną energii osobą. Przy niesprzyjających warunkach, za miesiąc możesz być na skraju załamania nerwowego (kryzysu psychicznego) lub w głębokiej depresji. Nigdy nie wiemy, jaki wpływ na nasze zdrowie psychiczne mogą mieć niekorzystne wydarzenia życiowe, dlatego też nie możemy powiedzieć, że zaburzenia tego typu nigdy nas nie dosięgną.

Mit #2

Ludzie chorzy psychicznie są niebezpieczni dla otoczenia.

Przekonanie, że osoby cierpiące na problemy ze zdrowiem psychicznym są z natury niebezpieczne jest dosyć bezpodstawne. Większość ludzi, którzy cierpią z powodu choroby psychicznej nie są w żaden sposób agresywni, czy niebezpieczni dla innych. W rzeczywistości osoby z poważnymi problemami zdrowia psychicznego częściej stają się ofiarami przemocy niż ogół populacji. 
Kiedy dodatkowo patrzymy na zbrodnie popełniane przez osoby ze zdiagnozowaną chorobą psychiczną, zauważamy, że popełnione przez nich zbrodnie nie różnią się od tych popełnionych przez ogół społeczeństwa. Są pewne sytuacje, w których jest większe prawdopodobieństwo, że dana osoba może zachować się brutalnie. W większości przypadków szanse jednak są takie same, bez względu na to, czy dana osoba cierpi na chorobę psychiczną czy też nie, więc nieuczciwe jest sugerowanie, że brutalne przestępstwa dokonywane są wyłącznie przez chorych psychicznie. 
Stosunkowo niewielka liczba osób z poważnymi chorobami psychicznymi dopuszcza się aktów przemocy. A jeśli już, to są to osoby nie leczone, i w wielu przypadkach nadużywające alkoholu lub narkotyków.
Ważnym wnioskiem płynącym z badań jest również fakt, że zaburzenie psychiczne nie jest najważniejszym czynnikiem ryzyka, bowiem osoby np. mniej wykształcone są bardziej skłonne do popełnienia przestępstwa od osób bardziej wykształconych. Chociaż istnieje wiele powodów, dla których ludzie są stronniczy w swoich przekonaniach, że  choroby psychiczne automatycznie oznaczają brutalną przemoc, to jednak warto rownież zastanowić się nad rolą mediów w utrwalaniu tego piętna.

Mit #3

Jak się bardziej postarasz to Ci przejdzie.

Chorób psychicznych nie można sobie po prostu wyperswadować. Dla osób doświadczających problemu natury psychicznej, tego typu podejście może okazać się klęską. Nie wszystkie problemy ze zdrowiem psychicznym i nie wszystkich ludzi, którzy się z nimi zmagają, można, czy nawet należy traktować tak samo. Niektóre osoby potrzebują leków, aby poradzić sobie z objawami choroby. Niektórzy potrzebują profesjonalnej terapii i rozmów z najbliższymi. Dla niektórych najlepiej sprawdza się kombinacja leków i terapii. Pamiętajmy również, że objawy zaburzeń psychicznych nie są statyczne, i mogą różnić się w zależności od dnia,  czy pory roku. Osoby z zaburzeniami natury psychicznej dodatkowo częściej reagują na czynniki środowiskowe, które mogą wpływać na sposób ich funkcjonowania. Każdy jest inny i każdy potrzebuje innego podejścia, nie mniej jednak zaburzenia psychiczne nie przechodzą same z siebie tylko dlatego, że ktoś tak powie. Nie należy więc chorej osoby wprawiać w stan zakłopotania, czy też poczucia winy za to, że pomimo starań nadal choruje. Podejście takie może tylko pogorszyć sytuację.

Mit #4

Nigdy nie wyzdrowiejesz z choroby psychicznej.

Problemy ze zdrowiem psychicznym nie zawsze są kondycjami, które muszą trwać przez całe życie. Na przykład niektóre zaburzenia depresyjne, czy lękowe wymagają zażywania lekarstw jedynie przez krótki okres czasu. 
Dzięki odpowiedniej pomocy,  większość ludzi powraca do zdrowia i nie doświadcza kolejnych epizodów choroby. 
W przypadku innych chorób, takich jak Schizofrenia, czy Bi – polar, objawy mogą utrzymywać się przez całe życie i wymagać ciągłego leczenia. Nie mniej jednak, tak jak radzimy sobie z przewlekłymi chorobami fizycznymi, jak cukrzyca, czy choroby serca, tak samo można zaradzić długotrwałym schorzeniom psychicznym, aby ludzie mogli żyć pełnią życia. Innowacje w medycynie i zmiany w podejściach terapeutycznych sprawiły, że częściowa lub, w niektórych przypadkach całkowita rekonwalescencja stała się rzeczywistością dla osób żyjących z chorobami i zaburzeniami psychicznymi.

Mit #5

Ludzie rodzą się z chorobą psychiczną.

Choroby psychiczne nie są chorobami wrodzonymi. Faktycznie istnieje rodzinna podatność na niektóre choroby psychiczne, takie jak Bi-polar, gdzie geny wydają się odgrywać istotną rolę. Jednak znaczna część ludzi doświadczających choroby psychiczne nie ma takowych w historii rodzinnej. Spowodowane jest to tym, że choroby psychiczne uwarunkowane są całą masą czynników wewnętrznych, czyli predyspozycji danej osoby, jak i zewnętrznych, czyli uwarunkowań środowiskowych i społecznych, w jakich dana osoba funkcjonuje. Mogą to być stres, żałoba, rozpad związków, bezrobocie, izolacja społeczna, poważna choroba fizyczna, przemoc domowa, wykorzystywanie seksualne lub niepełnosprawność. Tak więc w większości przypadków, zaburzenia i choroby psychiczne są nabyte w trakcie trwania naszego życia.

---

Choroby, jak i zaburzenia psychiczne są stanami, które można z powodzeniem leczyć w dzisiejszych czasach. Mogą one dotknąć każdego, niezależnie od płci, wieku, narodowości czy dochodów. Ale ludzie wciąż boją się o nich mówić ze względu na wstyd, nieporozumienia i obawy przed dyskryminacją.

Powyższa lista mitów nie jest pod żadnym względem wyczerpująca. Jeśli więc przychodzi Ci na myśl inny mit, który raz po raz słyszysz, czy to wśród znajomych, czy w mediach, podziel się nim w komentarzu. 

Pozdrawiam,

Zuzanna

---